(Pahayag sang PAMANGGAS sa Pagsaulog sang Earth Day)

Sa pagkomemorar naton sang Earth Day sadtong Abril 22, mas dapat naton hatagan sang daku nga pagtamod ang pag-amlig sang aton kapalibutan ilabi na ang pagtutok sa pagpa-uswag sang aton kapasidad sa pagprodyuser sang pagkaon nga nagasabat sa pagkinahanglanon sang pumuluyo sa isa ka pungsod imbes nga nagasabat sa pagpadaku sa bulsa sang pipila ka kapitalista.

Sa panahon sa subong sang pandemya nga Covid-19 kag papatuman sang lockdown bilang tikang sa pagkwarantina sini, nagbukas ini sang madamo nga bintana para aton tan-awon kung paano naton ginatipigan ang aton kapalibutan ilabi na ang sektor ang agrikultura nga nagakapakaon sang aton pumuluyo.
Nakita naton nga ang pagpabaya kag pagguba sa aton kapalibutan ang may daku nga konsekwensya. Ini ang nagtuhaw sang madamu nga problema sa isa ka pungsod ilabi na sa usapin sang kaseguruhan sa pagkaon kag pagtuhaw sang mga bag-o nga hitabo sa katilingban kaangay sang climate change nga nagtuga sang malala nga kalamidad kag sining damlag lang ang pagtuhaw sang mga pandemya kaangay sang Covid-19.

Suno sa artikulo ni Arnold Padilla nga ginsulat sa Bulatlat sadtong Marso 29, 2020, iya gina-angut ang pagtuhaw kag pagdamu sang mga pathogens kapareho sang corona virus sa sistematiko nga pagkawasak sang kapalibutan, lakip sa agrikultura, para sa dalagkuan nga ganansya. Suno sa iya nga ang mga industrial plantations nga nagaguba sang biodiversity bangud sa monoculture nga kinaiya sini kag ang “large-scale, industrial farm operations” ang nagtuga sang paglapta sang mga specific pathogens kag viruses.

Ginpamatud-an man sang National Geographic kag US-based non-profit nga Ecohealth Alliance nga ang pagtuhaw sang mga bag-o nga sakit ang naangut sa pagkambyo gamit sang duta kapareho sang deforestation.

Suno sa World Resources Institute, ara na lamang sa 15% sang kakahuyan sa kalibutan ang nabilin. Ini bangud sa resulta sang paghawan ukon pagkalbo sang katalunan para gaan dalan ang kadam-an mga industrial farms kag pastuhan lakip man ang mina. Dugang pa ni Padilla nga ang mga multibillion-dollar nga kumpanya ang sa likod sag paglapta sang mga pandemya. Ini ang nagahatag naman sang oportunidad sa mga dalagkuan nga pharmaceutical company ukon Big Pharma para magganansya.

Sa sini nga pandemya nga nagatuhaw sa aton katilingban nga resulta sang mga dalagkuan nga aktibidad sang mga kapitalista para sa ganansya, ang mga imol kapareho sang mangunguma ang nagapangatubang sang daku nga risgo sa usapin sang pag-atubang sang malala nga sakit ukon gutom.
Suno sa Philippine Statistics Authority (PSA), ang mangunguma ang may pinakamataas nga poverty incidence nga ara sa 34.3% sadtong 2015 kumpara sa iban nga sektor sa katilingban. Bangud sini, sila man ang may manubo nga ikasarang para sa akses sa ikaayong lawas enkaso nga may paglapta sang sakit sa aton pungsod kapareho subong nga Covid-19.

Sa sini nga bahin, kung magkalasakit ang mga mangunguma naton, bilang frontliner sa pagpaseguro sang masustansya kag bastante nga pagkaon sa pungsod, apektado man ang aton ikasarang nga pakan-on nga katilingban.

Ang pagkawasak sang kapalibutan, ang kaimulon sang mga mangunguma kag ang manubo nga ikasarang sini sa akses medikal ang maangut sa dekada na nga paghakos sang pungsod sa mga neoliberal nga polisiya.

Ginatugutan sang pungsod ang mga proyekto nga makahalalit sa paglab-ot sa kasiguruhan sa pagkaon kapareho sang mina, land-use conversion, mga plantasyon, megadams kag pag-adaptar sang teknolohiya sang mga agro-kemikal nga kumpanya.

Ang ini nga mga proyekto ang nagadala lamang sang dalagko nga ganansya sa mga kapitalista samtang ginakawatan naman sang daku nga manggad ang pungsod kag nagabutang sa peligro sang kaseguruhan naton sa pagkaon (food security) ilabi na subong nga nagaatubang kita sa isa ka pandemya.

Gani, sa pagsaulog naton sang Earth Day, liban sa pagpatay naton sang aton suga sa sulod sang isa ka oras, dapat man naton nga idemanda ang pagproteher sang aton kapalibutan paagi sa pagkakas sang mga kontra-pumuluyo nga neoliberal nga mga polisiya nga nagaguba sa paglab-ot sang food security sang pungsod. Ginapanawagan man naton nga hatagan sang daku nga pagtamod ang aton sektor sang agrikultura ilabi na ang mga mangunguma nga sa subong ang aton mga frontliners para sa pagpasiguro sang aton pagkaon. ###