MAYSA MANEN a palab-og ti pinutar ti gobierno ken nakasagana a mangiabot wenno mangsilo kadagiti umili kangrunaanna dagiti makunkuna nga illegal settlers iti ka-Manilaan ken dadduma pay nga urban areas iti pagilian. Isu daytoy ti Executive Order Number 114 wenno Balik Probinsiya, Bagong Pag-asa Program. Segun iti utek daytoy a programa a ni Senador Christopher “Bong” Go, paggepna nga isubli iti naggapuanda a probinsia dagiti tattao nga agnanaed kadagiti makunkuna a “highly urbanized area” kangrunaanna dagiti marigrigat nga awan iti bukod a balay ken pagnaedan. Kunana pay a babaen iti daytoy a progama ket maalay-ayan ti parikut iti nakaru a trapiko. Ngem ti Balik Probinsia a programa ti gobierno ket saan a kabarbaro nga ideya iti Pilipinas. Mabalin a nabasa ni Sen. Bong GO a daytoy ket immunan nga inaramid ti administrasyon daydi nagpresidente Ramon Magsaysay ngem napaay agsipud iti nagduduma a rason, umuna ditan ti kinaawan ti oportunidad a pagtrabahoan kadagiti probinsia.

Partikular iti Manila nga addaan iti agnanaed nga agarup 13 milyon nga umili, dakkel a porsiento kadagitoy ket naggapu iti naduma duma a probinsia ti pagilian. Rinibribo kadagitoy ti awan natalged a pagyanan wenno balay, dadduma ket matmaturog iti igid dagiti karayan, sirok dagiti rangtay wenno over pass, alley dagiti pasdek-negosyo wenno malls, pushcart wenno karkariton ken dadduma pay a disso ken lugar a mabalinda a pangiiladan iti bagbagida tunggal dumanun ti rabaii. Dadduma met kadakuada ket agnanaed iti igid dagiti kasla bantay ti kangatonan a basuraan.

Segun iti nasao a programa, dagiti mayat nga agsubli kadagiti probinsia a naggapuanda ket maikkanda iti pagplete, pagtrabahoan, balay, edukasyon, allowance ken dadduma pay.

Ngem kabaelan ngata nga ited ti gobierno dagitoy? Iti agdama a paspasaren tayo a krisis wenno COVID-19 pandemia, kaaduan pay laeng kadagiti mannalon, mangmangged, mangngalap ken dadduma pay a marigrigat nga umili ket saan pay a nakaawat iti ayuda wenno tulong pinansia. Kadagitoy a nakalanad iti programa, adda kadin ti nakasagana kadagiti probinsia a pagsublianda? Basar pay iti nasao a programa, amin a kayatna ti manggun-od iti balik probinsia program ket masapul nga agaplikar babaen iti online wenno internet. Ti saludsod, amin kadi dagitoy ket ammoda ti agaramat kadagiti nasao a teknolohiya? Adda ngata amin selfone, tablet wenno laptop computers da nga aramaten tapno makaaplikarda iti nasao a programa? Segun iti programa ket maimplementar apaman a malpas ti problema maipanggep iti COVID-19 pandemia.

Aggiga nga awan iti pudpudno a reporma ti daga ken nailian nga industriyalisasyon iti pagilian, ti Balik Probinsya, Bagong Pag-asa Program, ket saanto a pulos nga agballigi uray inton koanuman.

(Hangga’t walang tunay na reporma sa lupa at pambansang industriyalisasyon, ang Balik Probinsya, Bagong Pag-asa Program hindi magtatagumpay kailanman.)

Laglagipen tayo a ginasut a ribu nga OFWs ti nagsublin iti pagilian gapu iti krisis nga insangbay ti COVID-19 iti sangalubongan. Dagitoy ti nainayon manen iti minilmilyon nga awanan trabaho iti naduma duma a paset ti pagilian kangrunaanna kadagiti probinsia. Segun iti datos, sakbay a simmangbay ti pandemia a COVID-19, adda ti nasurok a 2.39 milyon a Pilipino ti awanan trabaho, sabali pay 13.5% nga underemployed wenno saan a diretso ti panagtrabahoda iti makalawas wenno makabulan nga agarup 6.0 milyon a Pilipino, ken 1.7 kadagitoy ket babbai. Ditoy Ilocos Region, ti rate of unemployment ket 5.9% segun iti datos ti Philippine Statistics Authority (PSA April 2019), ket mabalin a nanayonan manen daytoy gapu iti epekto ti COVID-19. Kayatna a saoen nga adu met laeng ti awan trabahona ditoy Ilocos region. Malaksid iti agkurkurang a panggedan, maysa ti Ilocos region iti kababaan ti pasueldo kadagiti mangmangged nga addaan laeng iti P280 – P340 kada aldaw, adayo a nababbaba ngem iti P832 a cost of living (COL) iti maysa nga aldaw para iti maysa a pamilia nga addaan 5 a miembro.

Saan a mailibak a ti kangrunaan a makagapu nu apay a pinili dagitoy a tattao ti nagturong iti Manila ket gapu iti kinaawan oportunidad a pagtrabahoan wenno panggedan kadagiti probprobinsia. Dagitoy ket kapada met laeng dagiti minilyon a Pilipino nga agturturong iti sabali a pagilian tapno agsapul iti napinpintas ken nasaysayaat nga opurtunidad para kadakuada ken ti pamiliada a saan a kabaelan nga ipaay kadakuada ti gobierno ti Pilipinas. Saan tayo a kontra kadagiti kakailian tayo nga agsubli kadagiti probinsia ngem masapul ti panangkompleto ken panangisagana ti gobierno kadagiti ramen ken kasapulan iti nasao a programa tapno maisigurado ti nasaysayaat nga ibungana. Nu kayat ti gobierno nga agballigi daytoy a programa, masapul a maisagana ti kangrunaan a ramenna—ti panangpadur-as iti agrikultura babaen iti pannakaimplementar ti pudpudno a reporma ti daga. Nu dumur-as ti agrikultura, sumaruno met a maitakder dagiti naduma duma a pabrika ken industriya a dagitoy ti mangpataud iti adu a panggedan.

Ngem agingga nga awan ti pudpudno a reporma ti daga ken nailian nga industriyalisasyon iti pagilian, ti Balik Probinsia, Bagong Pag-asa Program, ket saanto a pulos nga agballigi uray inton kaanuman.

Nalawag a ti laeng panggep daytoy a programa ket tapno ipanaw iti siudad dagiti makunkuna a “taong kalsada” a ti pangibilbilangan ti gobierno kadakuada ket rugit wenno puris iti mata dagiti babaknang ken turista. Agsipud ta ti Manila ket isu ti sentro ti pagilian, kayat ti gobierno a pagparangen iti intero a lubong a ti Pilipinas ket awan ti tao nga agsagsagaba iti nakaru a kinarigat. Nu maipatungpal daytoy a programa, sigurado a dagiti manen lokal a gobierno (LGUs) ti kangrunaan nga agproblema wenno agparikut, nga arigna ket naipisokda iti maysa a palab-og.#